سه سناریوی مطرح در امضای توافق هسته ای چیست؟

نگارش و امضای یکجای متن توافق شده،توافق دوبخشی یا حصول توافق بدون امضا؟

سناریوی اخیر مهم ترین و در عین حال خطرناک ترین احتمال برای طرف ایرانی است،دلیل آن هم باز گذاشتن دست طرف مقابل در ارائه تفسیر و تاویل های دلبخواه خود است.

پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج دانشجویی ( میرکاظم یکانی،فرمانده ناحیه بسیج دانشجویی):

مذاکرات دامنه دار و پربحث و ماجرای هسته ای به آخرین روزهای خود و ضرب الاجل تعیین شده نزدیک و نزدیک تر می شود در حالی که اغلب منابع رسمی و غیررسمی از حل و فصل بیش از نود درصد مسائل مورد مذاکره خبر می دهند که این خود نشان از احتمال بالای حصول توافق هسته ای میان ایران و گروه کشورهای 1+5 دارد.

مساله ای که با نزدیک شدن موعد توافق هسته ای مهم و مهمتر می شود به «نوع» و «کیفیت» امضای توافق مربوط است که فارغ از محتوای آن،می تواند نتایج متفاوتی بهمراه داشته باشد.

چند سناریو و احتمال در این زمینه مطرح است:

1.احتمال اول که معمول ترین و طبیعی ترین روش حصول توافق های بین المللی است،نگارش یکجای متن توافق شده و بلافاصله امضای آن توسط مقامات صلاحیت داری است که به نمایندگی از کشورشان در مذاکرات حضور دارند،در صورتی که همه چیز بصورت معمولی و طبیعی خود پیش رود باید پس از امضای کلیت متن،مذاکره کنندگان توافق را به کشورهای خود برده و با توجه به ساختار داخلی شان به تصویب نهاد صلاحیت دار برسانند تا از پایداری لازم در طول زمان برخوردار شود،بعنوان نمونه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل77خود پیش بینی کرده است که تمامی معاهدات و توافق های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و سپس توسط رییس جمهور یا نماینده قانونی وی امضا شود.

2.سناریوی دوم حصول یک «توافق دوبخشی»است که بخش اول مربوط به کلیات با ماهیتی سیاسی و بخش دوم مربوط به جزئیات و ماهیتی فنی باشد،بعلاوه بخش اول و کلی توافق منتشر شده و بخش دوم و فنی که به صورتی ریز به مسایل می پردازد و شامل اعداد و ارقام دقیق مربوط به تعداد سانترفیوژهای فعال،مدت اعمال محدودیت بر برنامه هسته ای ایران و ... می شود،همچنان «محرمانه» باقی بماند.این سناریو اولین بار توسط رسانه های غربی با این بیان که « امریکا با دوبخشی شدن توافق و محرمانه ماندن بخش فنی آن به درخواست طرف ایرانی موافقت کرده است» مطرح شد. با در نظر گرفتن احتمال شانتاژ خبری که ممکن است توسط این رسانه ها صورت گرفته باشد،در صورت صحت این گزاره بدلیل عدم انتشار علنی بخشی از توافق که با حقوق مسلم ملت در ارتباط است،می تواند به ایجاد نوعی جو بی اعتمادی و بدبینی نسبت به توافق هسته ای و حتی تیم مذاکره کننده منجر شود.

3.احتمال سوم،حصول توافق بدون امضا است. به این صورت که پس از اتمام مذاکرات،متن توافق شده بصورت یک بیانیه قرائت شود بدون اینکه هیچ یک از کشورهای «1+5» یا ایران پای آن را امضا کرده باشند. آنچه که بصورت ضمنی پذیرش این سناریو را از سوی طرفین تقویت می کند اظهار نظر امریکایی ها و سکوت متقابل و عدم اظهار نظر تیم مذاکره کننده بود که چند روز پیش وقتی امریکایی ها از تمایلشان به اینکه توافق نهایی بصورت یک بیانیه توسط رییس شورای امنیت سازمان ملل قرائت شود خبر داده بودند با سکوت مذاکره کنندگان ایرانی مواجه شد. به نظر می رسد این شیوه توافق مطلوب ترین شیوه برای طرف غربی و امریکایی ها و مضرترین حالت برای جمهوری اسلامی ایران باشد.

سناریوی اخیر مبهم ترین و در عین حال خطرناک ترین احتمال برای طرف ایرانی است،دلیل آن هم باز گذاشتن دست طرف مقابل در ارائه تفسیر و تاویل های دلبخواهانه خود است. بعلاوه حصول توافق بدون امضای رسمی می تواند ساختار سیاسی داخلی کشور که حق دارد توافق را بررسی و تصویب کند را در یک نوع عمل انجام شده قرار داده و شائبه «دور زدن» نهادهای قانونی کشور را ایجاد کند.

بهترین و مطمئن ترین روش حصول توافق طبق تمام معیارهای حقوقی و بین المللی سناریوی اول و بدترین حالت احتمال سوم است که به شدت ظرفیت بزرگی را برای غربی ها به منظور در ابهام نگه داشتن توافق و ارائه تفاسیر خود و عمل بر مبنای آن تفاسیر، باز می گذارد.

قطعا یک توافق شفاف و بی حاشیه که بتواند از قدرت استنادو پایداری بالایی برخوردار باشد توافقی است که در یک مرحله و آن هم به امضای مستقیم طرف های مربوطه برسد.